بیانیه مشترک انجمن برق آبی ایران و کمیته ملی سدهای بزرگ ایران درباره سیلاب ها

باغ من: در بیانیه انجمن برق آبی ایران و کمیته ملی سدهای بزرگ ایران، درباره سیلاب های فروردین ۹۸ تاکید شده اگر از سیلاب های اخیر درس های لازم را بگیریم و سپس فرونشست سیل و رُفت و روب گل ولای، حافظه هایمان کم رمق نشود، حتما ما ساکنان این سرزمین برندگان این عرصه ایم وگرنه در هر حال بازنده خواهیم بود.
به گزارش باغ من به نقل از ایسنا، بنابر اعلام وزارت نیرو، متن کامل این بیانیه به شرح ذیل است: «روزهای آغازین سال جدید، روزهایی سخت نه تنها برای مردمان لطمه دیده در مناطق سیل زده، بلکه برای همه ایرانیانی بود که ناباورانه از رسانه های مختلف، صحنه های طغیان کم سابقه رودخانه ها و رنج هم وطنان را به نظاره نشسته بودند.
مردمی که فکر می کردند تنها وظیفه شان سازگاری با کم آبی، آن هم در اقلیمی گرم و خشک است، حال شاهد کشته شدن ده ها انسان بی گناه، به زیر آب رفتن خانه و کاشانه هزاران انسان و خسارت های سنگین به زمین ها و محصولات کشاورزی هم وطنان بوده اند. حوادثی که هزینه روانی و اقتصادی عظیمی را برای کشور بر جای گذاشته است.

از این رو انجمن برق آبی ایران و کمیته ملی سدهای بزرگ ایران ضمن عرض تسلیت به بازماندگان قربانیان سیل و آرزوی تسکین آلام لطمه دیدگان، لازم می داند نکات زیر را خاطرنشان سازد؛ خشک سالی و سیلاب دو روی سکه واقعیت اقلیمی کشور ماست. اگر کشور ما در عرض جغرافیایی ۲۵ تا ۴۰ درجه شمالی و در منطقه گرم و خشک واقع است و این امر سازگاری با خشک سالی را اجتناب ناپذیر می کند، سیلاب باز روی دیگر سکه اقلیمی کشور است. سازگاری با سیلاب باز همواره از پیش نیازهای زیستن در این سرزمین بوده است.

اگر سیلاب ها خسارت هایی وارد کرده اند، بدین مدلول است که ما به خوبی با آنها سازگار نبوده ایم. در تابستان سال قبل به سبب تشدید خشک سالی در کشور حدود ۳۴۰ شهر گرفتار تنش آبی بوده و ۴۰۰۰ مگاوات توان نیروگاه های برق آبی از مدار خارج شده بود. تداوم خشک سالی در کشور باعث شده بود که ۱۵۰ تالاب کشور ما سالیان متمادی رنگ آب به خود ندیده و ریزگردها در جای جای کشور، مردم را رنجاندند؛ اما با وقوع سیلاب اخیر این مشکلات تا حدودی حل شده؛ ولی گرفتاری های دیگر رخ از نقاب برافکند. پس اگر از سیلاب های اخیر درس های لازم را بگیریم و سپس فرونشست سیل و رُفت و روب گل ولای، حافظه هایمان کم رمق نشود، حتما ما ساکنان این سرزمین برندگان این عرصه ایم وگر نه در هر حال بازنده خواهیم بود.

همه جا گفتگو از سیلاب و نتایج آن است. همه در اندیشه لیست کردن بایدها و نبایدها هستند؛ که افسوس اگر چنین می کردیم؛ چنان می شد. شاهباز خوش اقبالی این دفعه بر شانه های لایروبی نشسته است. گویی همه این رنج بی نهایت، تنها بدین دلیل یک دفعه بر جانمان ریخته که در سالیان طولانی گذشته، دولت ها به لایروبی رودخانه ها اهتمام نورزیدند. ما بر این باوریم که لایروبی تنها یک گزینه در بین روش های مهندسی رودخانه است و در خیلی از رودخانه ها بهترین روش نیست. مباد که کاستی اصلی که همان نظام پاره پاره تصمیم سازی و تصمیم گیری و ناباوری به آمایش سرزمین است در پشت هیاهوهای لایروبی پنهان شود.

تکنیک و روش بعنوان ابزار علوم تجربی، اموری مقدس و ایدئولوژیک نیستند که باور یا عدم باور به آنها کسی را مستوجب عقوبتی سازد. روش های مدیریت منابع آب و روش های تأمین و عرضه آب و مدیریت سیلاب، همچون راه اندازی سد، انتقال آب، آبخیزداری، ابزارهایی برای رفع نیازهای انسان ها با عنایت به الزامات محیط زیستی هستند.

رویکرد صفر و یکی و عدم اعتدال و میانه روی در نقد سدها مخصوصاً در سالیان اخیر، چه فرصت های بهادار و دست نیافتنی ملی را به هدر داد و چه صدماتی را بعنوان مثال در همین سیل های اخیر بر کشور بار کرد.

حالا باز با اینکه نقش بی بدیل سدها مخصوصاً در جلگه خوزستان برای مهار سیلاب های عظیم چند صد ساله مشخص شده است و با اینکه همگان اذعان می کنند اگر سیلاب هایی با مجموع دبی ۱۵۰۰۰ مترمکعب بر ثانیه وارد جلگه خوزستان می شد، اثری از تمدن در خوزستان باقی نمی ماند، ولی باز هم نگاه سد ستیزی برخی را به قضاوت های نادرست می کشاند. آنها مهار سیلاب های ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ ساله را نمی بینند ولی همسانی خروجی و ورودی سدها و عبور سیلی با دوره بازگشت حداکثر ۱۰ ساله را هم اکنون برجسته می کنند. به جرأت می توان اظهار داشت که از ۶۴۷ سد ساخته شده در ایران، تعداد اندکی خطاهایی در ساخت داشته اند و همان ها دستاویزی برای شماتت صنعت آب شده اند.

ما معتقدیم لازم است که امروز نگاه انتقادی و منصفانه به رویکردها و اقدامات گذشته داشته باشیم. باید باردیگر نگاه کرد. باید تندروی های گذشته را در نقد تکنیک ها و ابزارها تعدیل کرد. باید بلندگویان را به آرامش و انصاف دعوت کرد. باید فرصت های توسعه را بازتعریف کرد. باید آب و سیلاب را باردیگر شناخت و همه ظرفیت های کشور را به کار گرفت. باید از نزدیک بینی در مسائل کلان پرهیز کرد و دانست که هر فرصتی که در دعواهای بی ثمر هدر می رود، گامی است که امکان دارد در آینده مجبور شویم سخت تر و پرهزینه تر برداریم.
باید بیشتر گفتگو نماییم و از نصب برچسب های خادم و خائن، قربانی و جلاد به یکدیگر بپرهیزیم. فرض این است که همه کسانی که نقدی می کنند دل در گرو پیشرفت این کشور دارند. از یاد نبریم که عرصه صنعت، عرصه گفتگو برای بهتر شدن است؛ نه عرصه انتقام جویی و تسویه حساب سیاسی!

انجمن برق آبی ایران و کمیته ملی سدهای بزرگ ایران همچون همیشه آماده اند تا بسترساز انعقاد این گفتگوی پربرکت بین همه دلسوزان صنعت آب و برق برای همگرایی در رویکردها و پیشبرد برنامه های توسعه کشور باشند و در این راه دست همه کارشناسان و متخصصان را به گرمی می فشارند.»