اطلس سیل خاک می خورد

به گزارش باغ من رئیس پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری از نبود مدیریت یکپارچه حوضه های آبخیز انتقاد نمود و اظهار داشت: اطلس سیل که نشان دهنده پهنه بندی سیلاب در «حوضه های آبی» مختلف کشور است، سال ها است که خاک می خورد.

به گزارش باغ من به نقل از ایسنا، داوود نیک کامی در نشست بررسی تحلیلی وقایع سیل اخیر در ایران که عصر روز گذشته در دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد، اظهار نمود: اگر مقدار جریان آب از ظرف محدود آب بیشتر باشد، آب وارد قسمت های مجاور می شود که به آن «سیل» اطلاق می نماییم.

وی افزود: باران جذب گیاهان و خاک می شود و بخشی از آن تبخیر و باقی مانده روی زمین جاری می شود. زمانی که خاک و گیاه نتوانند روان آب را جذب نماید و کانال رودخانه ها توان و ظرفیت نگهداشت آب را نداشته باشند، سیل ایجاد می شود.

رییس پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری در بخش دیگری از صحبت های خود با اشاره به اینکه تخریب پوشش گیاهی سبب تولید روان آب بیشتر و تبدیل آن به سیل می شود، توضیح داد: میزان جذب باران توسط درختان و گیاهان مختلف شناسایی و مشخص شده اند. برای مثال بلوط ایرانی تا ۳۵.۸ درصد باران را جذب می کند و مانند یک اسفنج عمل می کند، به صورتی که حجم زیادی از آب را جذب و به تدریج آنرا خارج می کند همینطور جذب باران در درخت کاج ۵۹.۹ درصد است. افزون بر اینها گیاهانی همچون «ورک»، «اسفند» و «زبان گنجشک» در جذب باران اثرگذار هستند.

نیک کامی با اشاره به این که با مداخلات انسانی تنوع زیستی تغییر کرده است، اظهار داشت: بررسی وقایع سیل از دهه ۴۰ تا دهه ۹۰ نشاندهنده این است که در دهه ۴۰، ۱۹۳ واقعه سیل رخ داده است و در دهه های ۵۰، ۶۰ و ۷۰ تعداد وقایع به ترتیب ۲۵۱، ۴۴۰ و ۱۲۲۶ بود. افزون بر این در دهه ۸۰، ۱۳۴۶ واقعه سیل و در دهه ۹۰ که هنوز به اتمام نرسیده است، تابحال ۲۰۰۰ واقعه سیل رخ داده است.

وی در ادامه اظهاراتش در این جلسه تصریح کرد: سیل فرسایش خاک را زیاد می کند و سبب لطمه به کیفیت و کمیت خاک می شود. بر مبنای بررسی های صورت گرفته در مورد سیل مازندران، این سیل در بالادست از نوع تندسیلاب و در پایین دست آبگرفتگی بوده است. در بالادست سیل سبب فرسایش و انباشت رسوبات به ضخامت ۸۰ سانتیمتر شده است.

رئیس پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری افزود: بررسی های سیل گلستان هم نشان داده است که سیل از نوع تند سیلاب در بالادست و آبگرفتگی در مناطق آق قلا، گومیشان، گنبد و… بوده که سیل گرفتگی در طول ۱۵۰ کیلومتر رخ داده است. بررسی ها نشان داده است که اثرگذاری عملیات آبخیزداری در غرب استان گلستان و زیر حوضه های گرگان رود مثبت بوده است.

نیک کامی با اشاره به نتایج بررسی سیل لرستان اظهارکرد: از ۴ تا ۹ فروردین ماه در حوضه کشکان ۱۳۷ میلیمتر به صورت میانگین بارش رخ داد و از ۱۱ تا ۱۳ فروردین ماه در این همین حوضه ۱۵۳ میلیمتر بود. بررسی ها نشاندهنده این است که نقش تداوم بارش پر رنگ تر از شدت بارش بوده است.

وی افزود: بررسی ها نشان داده است که خسارات سیل در حوزه کشاورزی ۱۳ هزار میلیارد تومان است البته شیوع بیماری های عفونی و انگلی همچون خطرات پیش رو ناشی از سیل است. همینطور بر اثر فرسایش خاک ناشی از سیل میزان رسوبات به ۱.۲ میلیارد مترمکعب رسیده است.

رییس پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری با انتقاد از بی توجهی به برنامه های مدیریت یکپارچه حوضه های آبخیز طی سال های گذشته اظهار داشت: متاسفانه توجه کافی به این مورد صورت نگرفته و از تغییر کاربری های نادرست جلوگیری به عمل نیامده و مدیریت صحیح از اراضی صورت نگرفته است. همینطور در احیای پوشش گیاهی جنگل ها و مراتع، راه اندازی سیل بندها و حفر کانال های سیلاب بر اهتمام جدی صورت نگرفته است.

وی در انتها صحبت های خود با اشاره به تهیه اطلس «سیمای حوضه های آبخیز» کشور اظهار داشت: پهنه بندی سیلاب در حوضه های مختلف و نقشه مناطق سیل خیز تهیه شده است اما متاسفانه این اطلس خاک می خورد.