طالبی متین اعلام کرد؛ تدوین اطلس زیستگاه های حساس ساحلی دریایی خزر

به گزارش باغ من، مدیرکل دفتر زیست بوم های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: اطلس زیستگاه های حساس ساحلی دریایی خزر درحال تدوین است.
به گزارش باغ من به نقل از مهر، محمد طالبی متین ضمن تبریک ایام دهه فجر درباره ی شرایط زیستگاه های دریایی در دوران پیش و بعد از انقلاب اسلامی اظهار داشت: وضعیت محیط زیست دریایی در طول زمان بطور کلی تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند تغییرات آب و هوا، آلودگی، صید مخرب و یا غیرقانونی، افزایش کارهای صنعتی و اقتصادی، جنگ ها، منازعات سیاسی و تغییرات جمعیتی و غیره قرار دارد. وی افزود: از وضعیت محیط زیست ساحلی دریایی در سالهای پیش از انقلاب اسلامی آمار دقیقی در دسترس نیست اما بطور کل در سالهای پس از انقلاب، در طول دوران دفاع مقدس و پس از آن در حمله آمریکا به عراق، محیط زیست ساحلی دریایی جنوب کشور خصوصاً در خلیج فارس و در رودخانه های کارون، کرخه، اروندرود و بهمن شیر که نزدیکترین مرزهای آبی در استان خوزستان با کشور عراق بودند، متحمل خسارات فراوانی شد. مدیرکل دفتر زیست بوم های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: آن چه مسلم است جنگ سالهای ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸، ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۱ و ۲۰۰۳ تبعات زیانباری را به محیط زیست خصوصاً محیط زیست دریایی منطقه وارد کرده و ریزش باران های سیاه و هوای غبارآلود و سنگین و آلوده با بوی آلودگی های نفتی و… به دفعات در استان خوزستان گزارش شده است. طالبی متین در ادامه اظهار داشت: از صدماتی که در طول هشت سال جنگ تحمیلی به تأسیسات مستقر در حاشیه خلیج فارس وارد آمد، بطور خلاصه می توان از حملات عراق به پالایشگاه های آبادان و ماهشهر، پتروشیمی های آبادان، بندر امام، فارابی، رازی و بندر امام خمینی و تخریب کامل بنادر خرمشهر و آبادان و مغروق شدن بیش از ۸۰۰ فروند کشتی کوچک و متوسط (۲۰۰۰ تن) و ۷۰ فروند کشتی بزرگ (تا ۲۰۰۰۰ تن) در کارون و اروندرود، و حمله به کشتی های تجاری و نفتکش در دهانه خور موسی اشاره نمود که موجب ورود انواع آلودگی ها و صدمات جبران ناپذیر بر پیکره محیط دریایی شد. همین طور تنها استانی که صنعت ماهیگیری آن تحت شعاع جنگ قرار گرفت، خوزستان بود. وی ادامه داد: از جانب دیگر به تأثیرات مخرب تسلیحات نظامی و بمباران های شیمیایی وسیع در مناطق عملیاتی می توان اشاره نمود. بطور مثال در جریان عملیات والفجر ۸، عراق طی ۱۵ روز بیش از ۷۰۰۰ گلوله توپ و خمپاره شیمیایی و بیش از ۱۰۰۰ بمب حاوی مواد شیمیایی را در منطقه عملیاتی فاو بهره برد همین طور در جریان عملیات کربلای ۴، در محور جزیره مینو، خرمشهر آبادان در سطح وسیعی از بمب های شیمیایی استفاده شد. مدیرکل دفتر زیست بوم های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: کاربرد سلاح های شیمیایی و میکروبی، علاوه بر کشتار حیوانات و انسان های نظامی و غیرنظامی در مقطع زمانی خاص در یک نسل، در دراز مدت موجب آلودگی آب و خاک به مواد سمی و عناصر فلزی سنگین شده که در نسل های بعد مورد توجه قرار می گیرد. وی ادامه داد: اشغال کویت در دوم اوت سال ۱۹۹۰ توسط عراق و بالاخره پایان این اشغال در ۲۸ فوریه ۱۹۹۱، سبب شد که در این فاصله با مجموعه اقدامات و عملیات جنگی بزرگترین فاجعه زیست محیطی جهان به دست بشر، به خصوص در ارتباط با محیط زیست دریایی در خلیج فارس صورت گرفت. طالبی متین درادامه اظهار داشت: بدیهی است اثرات طولانی مدت این فجایع همچون اثر روی پلانکتون های دریایی، باکتری های دریایی، موجودات بنتیک کف دریا، ماهیان، پرندگان و پستانداران دریایی و گیاهان آبزی تا مدت ها ادامه داشت و توسعه صنعتی و بهره برداری های بعدی بعد از جنگ، فشار مضاعفی بر اکوسیستم خلیج فارس وارد آورده است که تا حالا به درستی مطالعه نشده و نیاز به تلاش فراوانی دراین زمینه است تا ابعاد آن روشن شود. وی با اعلان اینکه با وجود این، افزایش آگاهی ها درباره ی محیط زیست و نیز توسعه قوانین و مقررات و تشکیلات مربوط به صیانت از محیط زیست دریایی، بهبود قابل مشاهده ای را در بعضی زمینه ها داشته است، اظهار داشت: در این جهت سازمان حفاظت محیط زیست، با درک اهمیت موضوع محیط زیست دریایی در دهه ۷۰ شمسی، نسبت به ایجاد دفتر محیط زیست دریایی در بدنه سازمان مرکزی اقدام نمود تا این که در اواسط دهه ۸۰ با پیگیری های به عمل آمده از طرف سازمان و موافقت سازمان مدیریت و برنامه ریزی وقت، دفتر مذکور به معاونت محیط زیست دریایی ارتقا و ساختار و وظایف گسترده ای یافت و واحدهای متناظر در سطح هفت استان ساحلی کشور نیز بوجود آمد. مدیرکل دفتر زیست بوم های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: این امر ادامه داشت تا بعد از بازبینی مجدد در ساختار سازمانی، دفتر حفاظت و احیای تالاب ها نیز به این معاونت منتقل و این مجموعه اکنون تحت عنوان معاونت محیط زیست دریایی و تالاب ها درحال فعالیت است. طالبی متین اشاره کرد: کشور جمهوری اسلامی ایران همسو با کشورهای منطقه، تلاش هایی برای کاهش آلودگی آب های دریا، حفظ و احیای سواحل، مدیریت منابع زیستی و توسعه پایدار انجام داده است. همچنین، تشکیلات بین المللی مانند سازمان ملل متحد و سازمان های همکار با آنها نیز برای صیانت از محیط زیست دریایی، مشارکت هایی در منطقه داشته اند که در این خصوص می توان به انجام مطالعات مشترک و طرح های بین المللی اشاره نمود. وی با اشاره به این که یکی از با اهمیت ترین اقداماتی که در سالهای اخیر انجام شده است، پهنه بندی محیط زیستی و تعیین اولویت استقرار صنایع در سواحل ایران است، اظهار داشت: سواحل ایران منابع طبیعی بسیار مهمی همچون دریاها، سواحل شنی، گلی و ماسه ای، جزایر، تالاب ها و خوریات را شامل شده که تأثیر زیادی بر اقتصاد و محیط زیست این کشور دارند. با پهنه بندی محیط زیستی، امکان شناسایی مناطق مستعد برای استقرار صنایع و مناطقی که باید حفظ شوند، وجود دارد. مدیرکل دفتر زیست بوم های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست توضیح داد: صنایع و کارهای انسانی در سواحل می تواند منجر به آلودگی هوا و آب شود. با پهنه بندی محیط زیستی و تعیین اولویت استقرار صنایع، می توان از پراکنش نامناسب صنایع و انتشار آلودگی در سواحل جلوگیری و به حفظ کیفیت محیط زیست کمک کرد. از سویی دیگر دولت و مسئولان، تصمیمات بهتری درباب توسعه صنایع و حفظ محیط زیست اتخاذ می کنند و با هماهنگی بین بخش های مختلف، این امر می تواند به توسعه پایدار و هماهنگ با محیط زیست و ایجاد توازن بین توسعه و حفاظت منتهی شود و فواید اقتصادی و رفاه بسیاری را برای کشور و مردم داشته باشد. طالبی متین درباره ی صیانت از زیستگاه های ساحلی و فراساحلی نیز اظهار داشت: در این جهت کوشش های بی سابقه ای از جانب دفتر صیانت از زیست بوم ها و سواحل دریایی انجام یافته است که یکی از با اهمیت ترین آنها، انجام گشت های ساحل و فراساحل در خلیج فارس و دریای عمان با مشارکت پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی کشور است. زیستگاه های ساحلی و فراساحلی مناطق حساسی هستند که تأثیر بسیار زیادی روی تنظیمات فیزیکی و زیستی اکوسیستم های خشکی و دریایی دارند. پایش این مناطق به ما کمک می نماید تا تغییرات درون زیستی و اکوسیستمی را شناسایی نماییم و تلاش ها را معطوف جلوگیری از نابودی گونه ها و تخریب زیستگاه ها نماییم و اقدامات مناسب برای حفظ و بهبود این اکوسیستم ها را انجام دهیم. وی افزود: این اقدامات می توانند شامل تنظیم محدودیت های شکار و صید، مدیریت پایدار منابع آبی و کنترل آلودگی دریا و ترویج کارهای اقتصادی پایدار در مناطق ساحلی باشند همین طور پایش زیستگاه های ساحلی و فراساحلی می تواند به تعیین مناطق حساس و لطمه پذیر در این مناطق کمک نماید. این اطلاعات به ما کمک می نماید تا بتوانیم اقدامات حفاظتی مؤثری را در این مناطق پیشنهاد و خطرات ناشی از تغییرات آب و هوا، نفوذ آب شور و سایر عوامل زیستی و غیرزیستی را کاهش دهیم. مدیرکل دفتر زیست بوم های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: از دیگر اقدامات باارزش در سالهای اخیر، تهیه اطلس زیستگاه های حساس ساحلی دریایی خلیج فارس و دریای عمان است. این اثر باارزش به عنوان بانک اطلاعاتی زیستگاه های حساس در کل منطقه خلیج فارس و دریای عمان با محوریت سواحل ایران بوده و به ما کمک می نماید تا منابع طبیعی این مناطق را بصورت دقیق تر مدیریت نماییم. با شناخت زیستگاه های حساس ساحلی و نقش آنها در چرخه حیات دریا می توانیم اقدامات مناسبی برای حفظ منابع آبی و تنوع زیستی این مناطق انجام دهیم. طالبی متین اضافه کرد: این اطلس می تواند به ما کمک نماید تا برنامه های حفاظت و مدیریت را بطور دقیق تر برنامه ریزی نماییم. با برخورداری از داده های زمینه ای در مورد وضعیت زیستگاه ها و تنوع زیستی، می توانیم تغییراتی که در طول زمان در این مناطق رخ می دهد را شناسایی و اثرات آنها را بر زیستگاه ها، جانوران و گیاهان بررسی نماییم. این اطلاعات می تواند به ما کمک نماید تا مسائل محیطی و تهدیداتی که بر زیستگاه های ساحلی دریایی تأثیر می گذارند را شناسایی و اقدامات مناسبی را برای مدیریت و کاهش این تهدیدات اتخاذ نماییم. وی تاکید کرد: در این جهت می توان به اقداماتی که در راستای توسعه و احیای جنگل های مانگرو در سالهای اخیر انجام شده است، اشاره نمود. جنگل های مانگرو باتوجه به نقش های کلیدی که در اکوسیستم دریا دارند و راهکارهای مبتنی بر طبیعت در راستای مقابله با تغییرات اقلیمی محسوب می شوند، از اولویت های برنامه های حفاظت محیط زیست جهانی شناخته می شوند. این جنگلها اهمیت ویژه ای دارند. آنها یکی از محیط های غنی و متنوع زیستی و محل زندگی بیش از ۷۰ درصد از گونه های جانوری و گیاهی جهان هستند. این جنگلها انواع منحصر به فردی از گونه ها و اکوسیستم ها را در بر می گیرند و برای حفظ تنوع زیستی ضروری هستند. جنگل های مانگرو از بزرگترین مخازن طبیعی نگهداری دی اکسید کربن در جهان محسوب می شوند و با جذب و ذخیره این عامل مهم در گرمایش جهانی، سبب کاهش اثرات گلخانه ای و تعادل آب و هوایی می شوند علاوه بر آن جنگل های مانگرو نقش مهمی در حفاظت سواحل و کاهش شدت سیلاب و امواج، حفظ معیشت و زندگی جوامع محلی و توسعه پایدار و رفاه اجتماعی و سلامت جامعه دارا هستند. مدیرکل دفتر زیست بوم های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: این دفتر هرساله با هماهنگی ادارات کل استانهای ساحلی جنوبی کشور مبادرت به غرس نهال در زیستگاه های مستعد می کند و دراین زمینه نیز برخی صنایع ساحلی همکاری مطلوبی داشته اند. چنانچه هم اکنون در سواحل استان خوزستان، بیش از ۸ میلیون اصله نهال از دهه ۷۰ تا حالا غرس شده و هرساله بر تعداد آنها افزوده می شود. در استانهای بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان نیز با مشارکت سازمان های مردم نهاد و بخش های خصوصی و دولتی هر ساله برنامه های مشابه اجرا می شود. طالبی متین در بخش دیگری از صحبت های خود اظهار داشت: از دیگر اقدامات باارزش بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در عرصه محیط زیست دریایی می توان به پایش و بازسازی زیستگاه های آبسنگ های مرجانی کشوراشاره کرد که در نتیجه توسعه ناپایدار، آلودگی، تغییرات اقلیمی، طوفان های دریایی، کارهای مخرب صید و صیادی، هجوم گونه های غیربومی و برداشت توسط افراد، لطمه دیده اند. این زیستگاه ها که عمدتا در سواحل جزایر کشور گسترش یافته اند، زیستگاه های بسیار حیاتی هستند و خدمات اکوسیستمی مهمی را فراهم می کنند. حفاظت و احیای این زیستگاه ها می تواند به عنوان یکی از راهکارهای مبتنی بر طبیعت در سازگاری با تغییرات اقلیمی باشد. هم اکنون کارشناسان ستادی و استانی این معاونت، در سواحل چابهار، قشم، کیش و خارک اقدامات احیایی بسیار ارزشمندی را پیوسته به انجام می رسانند که اثرات مفید آن بر حفاظت و احیای تنوع زیستی و بهبود معیشت جوامع محلی مشهود خواهد بود. وی اشاره کرد: دفتر صیانت از زیست بوم ها و سواحل دریایی در راستای انجام وظیفه ذاتی خود در صیانت از گونه های در معرض خطر انقراض مبادرت به تدوین برنامه اقدام ملی برای پنج گونه از لاک پشتان دریایی ایران، پستانداران دریایی همچون دلفین گوژپشت و فوک خزری و اخیراً نیز برای کوسه ماهیان و سپرماهیان کرده است. تنوع زیستی با اهمیت ترین سرمایه طبیعی کره زمین است و وابستگی ما به منابع طبیعی و خدمات اکوسیستمی از آن به دست می آید. مدیرکل دفتر زیست بوم های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: حفظ گونه های در معرض خطر انقراض به مفهوم حفظ تنوع زیستی و ادامه وجود اینگونه ها در اکوسیستم ها است چونکه اینگونه ها عمدتا نقش های بسیار مهمی در اکوسیستم دارند و به عنوان گونه های کلیدی و پرچمدار عمل می کنند و تعادل اکوسیستم ها را تضمین می کنند، بطوریکه نابودی آنها می تواند به نابودی اکوسیستم ها و اختلال در زنجیره غذایی منجر شود. از سویی دیگر اینگونه ها ارزش های فرهنگی، تاریخی و علمی، اقتصادی و اجتماعی دارند و برای نسل های آینده باید حفظ شوند. طالبی متین اضافه کرد: برنامه های حفاظتی اقدام ملی برای گونه های در معرض خطر انقراض شامل اقداماتی مانند شناسایی و پایش گونه ها، صیانت از محیط زیست آنها، مدیریت شکار و ماهیگیری پایدار، اطلاع رسانی و آموزش عمومی و حتی همکاری بین کشورهاست. باتوجه به اهمیت صیانت از گونه های در معرض خطر انقراض، برنامه های اقدام ملی باید بطور جدی دنبال و بروزرسانی شوند و توسط دولت ها، سازمان های محیط زیست و جوامع بین المللی پشتیبانی شوند. وی اشاره کرد: همکاری بین نهادها، مشارکت جامعه و آگاهی عمومی در مورد اهمیت صیانت از گونه های در معرض خطر انقراض نیز بسیار اهمیت دارد. در این خصوص برنامه های تدوین شده هم اکنون به استانهای ساحلی کشور ابلاغ و درحال اجرا هستند و اثرات مثبتی خصوصاً در عرصه آگاهی افزایی و جلب مشارکت مردمی در صیانت از گونه ها داشته است. مدیرکل دفتر زیست بوم های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اشاره کرد: اقدامات بسیاری در قالب کارهای مختلف پس از انقلاب اسلامی در راستای حمایت و صیانت از گونه ها و زیستگاه های ساحلی دریایی انجام شده و این تلاش ها بطور پیوسته در حال انجام می باشد. چنانچه در سال آتی نیز برای اولین بار بانک داده های تنوع زیستی خلیج فارس ودریای عمان و دریای خزر تهیه و در معرض استفاده عموم قرار خواهد گرفت. طالبی متین در آخر اشاره کرد: این بانک داده ای، دانشنامه ای از اطلاعات بالغ به ۷۰۰۰ گونه دریایی را شامل می شود و می تواند به عنوان منبعی معتبر در منطقه دریایی خلیج فارس و دریای عمان و خزر عمل کند و بر اعتبار کشور جمهوری اسلامی ایران بیفزاید همین طور اطلس زیستگاه های حساس ساحلی دریایی خزر درحال تدوین است که کلیه زیستگاه های ساحلی دریایی موجود در ناحیه ایرانی منطقه خزری را معرفی می کند.