گزارش باغ من؛ مبارزه با سنبل آبی از حرف تا عمل

باغ من: سنبل آبی تابستان امسال در سایه بی توجهی مسئولان و نبود اقدام مناسب بیش از هر زمان دیگری در تالاب انزلی دامن گسترانده و نفس تنگ تالاب و زیستمندانش را تنگ تر کرده است.

خبرگزاری مهر، گروه استان ها- مریم ساحلی: حکایت رنجوری تالاب انزلی کلافی پیچ در پیچ است که سالهاست رنگ التیام به خود ندیده است. «برای خنثی کردن نقشه سوداگران، تلاش کنید بخش صدمه دیده تالاب انزلی در حد امکان احیا شده و به حالت قبل بازگردد.» این سخن رئیس جمهور است که متعاقب آتشسوزی های اخیر در نیزارهای تالاب انزلی روز ۱۳ شهریور در نشست هیئت دولت بیان شده است.
و اما روز ۱۵ شهریور رئیس سازمان محافظت از محیط زیست کشور در جلسه کمیته احیای تالاب انزلی با اشاره به اینکه دیدگاه دولت نسبت به تالاب انزلی ملی است، اعلام نمود: «اجازه نمی دهیم تالاب انزلی به دریاچه ارومیه دیگری تبدیل گردد.»
استاندار گیلان هم در این نشست ضمن اشاره به این که گردشگران به جای تماشای لاله تالابی، سنبل آبی را می بینند، اظهار نمود: «ما وارث کارشناسی غلط گذشتگان هستیم و در تالاب حتی آب راهی که بتوانیم از آنجا عبور نماییم وجود ندارد.»
واقعیت اینست که ساده ترین و واضح ترین نشان از کم توجهی متولیان ذی ربط در مورد نجات تالاب انزلی، اوضاع و احوال گسترش گیاه مهاجم سنبل آبی در این تالاب است. چون که اگر انجام اقداماتی نظیر تعبیه و تکمیل تصفیه خانه ها، مدیریت فاضلاب ها، رعایت حق آبه و ممانعت از دست درازی سودجویان دشوار و پیچیده به نظر برسد، مبارزه با سنبل آبی اقدامی فوری و با چاره ای مشخص به حساب می آید.
متأسفانه علارغم اخطار کنشگران محیط زیست و رسانه ها قبل از شروع فصل گرم سال اقدام مؤثر و نتیجه بخشی از سوی متولیان در مورد جمع آوری و امحای مناسب سنبل آبی انجام نشده و وضعیت اسفبار تالاب انزلی و آبراهه های منتهی به آن و نفس تنگ ماهیان این تالاب در هجوم بی امان سنبل آبی بر کسی پوشیده نبود.
«سنبل آبی؛ پژواک مرگ در تالاب ها / کنترل هجوم شیطان ارغوانی در گیلان»، «حمله «سنبل آبی» به مرکز شهر انزلی»، ««سنبل آبی» قاتل خاموش تالاب ها / مسؤلان به جای شعار عمل کنند»، «چنبره سنبل آبی بر پیکر بی جان تالاب انزلی»، «رسیدن پای «سنبل آبی» به سواحل خزر» این ها تنها بخشی از گزارشات و اخبار انتشار یافته طی سالهای اخیر در صفحه خبرگزاری مهر استان گیلان از وضعیت سنبل آبی، چالش ها و خطرهای آن است.

وسعت گسترش سنبل آبی
«عباس عاشوری» رئیس اداره حفاظت و احیای تالاب های استان گیلان در گفتگو با خبرنگار مهر اعلام نمود: حدود ۶۵۸۵ هکتار از وسعت پهنه های آبی استان حداقل در ۱۸ منطقه در سطح یازده شهرستان استان آلوده به گیاه مهاجم سنبل آبی است.
وی در رابطه با اقداماتی که از آغاز سال جاری به منظور مبارزه با این گیاه مهاجم صورت گرفته است هم اظهار داشت: پاکسازی بخشی از روگاها و پهنه های آبی در اطراف پناهگاه حیات وحش سل که در مجموعه تالاب بین المللی انزلی، جمع آوری سنبل آبی در رودخانه چمخاله لنگرود انجام شده و جمع آوری این گیاه مهاجم هم در کل تالاب انزلی بزودی شروع می شود.
رئیس اداره حفاظت و احیای تالاب های استان گیلان با اشاره به اینکه تعیین پراکنش سنبل آبی در استان صورت گرفته است، اظهار نمود: همینطور چندین مطالعه برای مقابله با سنبل آبی در استان به انجام رسیده است.
نفس تنگ تالاب انزلی در هجوم غول بنفش
«محمد کهنسال» دبیر کمیسیون محیط زیست انجمن طرفداران توسعه بندر انزلی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار نمود: تا جایی که من می دانم خوشبختانه سنبل آبی هنوز به همه تالاب های گیلان راه نیافته است اما شوربختانه مهم ترین تالاب استان یعنی تالاب انزلی که به علل مختلف همچون به واسطه ساحلی بودن و پایین آمدن آب دریاچه کاسپین با کمبود آب مواجه می باشد به شکلی اسیر این گونه مهاجم شده و بیشتر از نیمی از بخش های دارای آب تالاب را سنبل آبی فرا گرفته و موجبات تبخیر بیشتر آب را فراهم آورده است.
وی در پاسخ به این پرسش که مسئولیت مبارزه با سنبل آبی در آبراهه های داخل شهر با کدام نهاد یا اداره است، اظهار داشت: یکی از بزرگترین مشکلات موجود در کشور بخصوص در زمینه محیط زیست به صورت کلی و در زمینه تالاب ها به صورت خاص همین نامشخص بودن مسئول است.
کهنسال با اشاره به اینکه در واقع سنبل آبی را اگر یک آفت در نظر بگیریم وزارت جهاد کشاورزی می تواند مسئول باشد اما از زوایای دیگر هم به مبحث میتوان نگاه کرد و وزارت نیرو را به علت متولی منابع آب بودن، سازمان حفاظت محیط زیست را بعنوان تولی گری اکوسیستم ها، وزارت کشور و استانداری را به علت این که اداره کل مدیریت بحران و اداره کل پدافند غیر عامل زیر مجموعه آنهاست میتوان مسئول دانست، افزود: اما باید گفت، گویا حکایت، حکایت آفتابه لگن هفت دست و شام و ناهار هیچی است.

اقدامات صورت گرفته
وی ضمن اشاره به اقدامات انجام شده از آغاز سال جاری تابحال در اینباره بیان نمود: اطلاعات من امکان دارد دقیق نباشد اما بر اساس شنیده ها از طرف دولت برای سنبل آبی پنج میلیارد تومان بودجه در نظر گرفته شده و قرار بود در اختیار اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان قرار گیرد که میزان آن بیشتر شبیه یک شوخی و طنزی تلخ و سیاه است.
کهنسال اضافه کرد: تخصیص اعتبار دیر صورت گرفت و بهترین فرصت برای برداشت از دست رفت و شنیده ها حکایت از این دارد که مقرر است سازمان بسیج سازندگی سپاه قدس گیلان پیمانکار پروژه باشد و انجام کار هم با عنایت به پایین بودن آب و به گل نشستن سنبل ها به آینده و احتمالا اواخر تابستان یا اوایل پاییز موکول شده است.
وی افزود: بر مبنای دانسته های من برای بحران این چنینی با این بودجه صحبت از برنامه ریزی مفهومی ندارد و مهم تر این که هنوز این پرسش قدیمی ما که برای دفع سنبل آبی بعد از درو چه تمهیدی اندیشیده شده پاسخ درخور و مشخصی وجود ندارد.
این کنشگر محیط زیست با اشاره به اینکه سمن ها و کنشگران چه به صورت مکتوب و چه به صورت حضوری همواره پیگیر این مورد بوده اند، اظهار داشت: من در تنها دیدارم با فرماندار انزلی در ایام عید نوروز به مبحث سنبل آبی پرداختم و ضمن انتقاد از اتفاقی که پارسال رخ داد از ایشان درخواست پیگیری کردم و به اهمیت آغاز اقدام پیش از گرم شدن هوا و همینطور به اهمیت درگیر کردن ادارات مختلف هم اشاره کردم.
وی ضمن اشاره به این که می دانستم قرار نیست بودجه چندانی اختصاص پیدا کند، افزود: همینطور در دو جلسه عمومی و خصوصی انجمن با سرپرست سابق اداره کل محیط زیست هم روی سنبل آبی بعنوان مشکل اساسی تاکید کردیم.

تمهیداتی که اندیشیده نشد
سنبل آبی در فصل گرما بیشتر رشد می کند از این روز قبل از آن و در زمان مطلوب باید نسبت به جمع آوری و امحای صحیح آن اقدام می شد.
کهنسال ضمن اشاره به اقداماتی که باید انجام می شد هم اظهار نمود: بحران را باید به چشم بحران دید، دست کم گرفتن بحران و مدارا کردن با آن بحران های پیاپی و بزرگ تر به دنبال خ
وی در ادامه صحبت های خود با اشاره به اینکه باید برای سنبل آبی یک برنامه حداکثر سه ساله در نظر گرفت و با محوریت اداره کل مدیریت بحران یا اداره کل پدافند غیر عامل ضمن بهره گیری از ظرفیت همه ادارات و نهادهای متولی و غیر متولی استان و شهرستان ها، بودجه ای متناسب با سطح تسخیر شده توسط این گیاه مهاجم اختصاص داد.
این کنشگر محیط زیست با تاکید بر پایش همیشگی پس از دروی کامل سنبل آبی اضافه کرد: بودجه ای به صورت سالانه در اختیار اداره کل حفاظت محیط زیست استان گیلان باید برای این پایش قرار گیرد.
در سالهای اخیر بارها هم کارشناسان، هم فعالان محیط زیست و هم رسانه ها در رابطه با خطرات و صدمه های سنبل آبی صحبت کرده اند و از طرفی متولیان هم اقداماتی هر چند بی اثر انجام داده اند اما امروز به واسطه باز شدن پای سنبل آبی به حاشیه های دریای خزر و تالاب بین المللی انزلی باید برنامه ریزی ها دقیق تر و اقدامات راهبردی و عملی تر باشد.