شدت و سرعت بیابان زایی در ایران متوسط است

به گزارش باغ من، یک عضو هیات علمی دانشگاه تهران اظهار داشت: شدت و سرعت بیابان زایی در ایران در حد متوسط است و در شمال و غرب کشور از شدت آن کم می شود.

به گزارش باغ من به نقل از ایسنا، دکتر غلامرضا زهتابیان در همایش روز جهانی مقابله با بیابان زایی که امروز در سازمان منابع طبیعی برگزار شد، اظهارکرد: با وجود آنکه شدت و سرعت بیابان زایی در کشور در حد متوسط است اما در کنار دریاچه ارومیه، آثار بیابانی مشابه کویر لوت و دشت مرکزی می بینیم.

وی ضمن اشاره به مدل بیابان زایی در کشور اظهار نمود ما مدل مدالوس را ایرانیزه کردیم یعنی بر مبنای تجربه های خود بومی سازی کردیم و همه کشور از نظر دیده بیابان زایی تحت رصد است. ۹ معیار و ۳۵ شاخص را به روش خوشه ای با تلفیق عوامل محیطی و انسانی به دست آوردیم و نقشه اطلس بیابان زایی در ایران را ترسیم کردیم.

زهتابیان تصریح کرد: در بررسی نهایی ما نباید گمان نماییم مشکلی از نظر بیابان زایی نداریم چونکه هم اکنون شاهد تخریب پوشش گیاهی، افت سطح سفره های آب زیرزمینی، نشست زمین، سیستم های غلط آبیاری و کاهش آب های زیرزمینی و سطحی همینطور تراکم زیستی جمعیت هستیم. این موارد اخطارهایی است که به ما می گوید باید در زمینه بیابان زایی فکر و عمل نماییم و ضروریست رصد و اخطار را در دستور کار خود قرار دهیم.

وی افزود: هر قدر هم که مشکلات زیاد باشد در سایه وحدت رویه بین نظام دانایی محور و نظام تصمیم سازی بر آنها فائق می آییم. راه درازی در پیش داریم و اندک کارهای تحقیقاتی انجام شده کافی نیست و ضرورت واسنجی IMDPA ضروری می باشد. برخی شاخص ها تأثیر زیادی دارند ولی در مدل دیده نمی شوند.

زهتابیان ضمن اشاره به نتایج یک تحقیق انجام شده در زمینه موادی که همراه گرد و غبار منتقل می شوند، اظهار داشت: فسفر، منیزیم، پتاسیم، آهن، کروم، نیکل، لیتیوم، تیتانیوم همچون موادی هستند که همراه با گرد و غبار حمل می شوند و خطراتی را برای سلامت انسان و محیط زیست دارند اما ما هنوز نتوانسته ایم این موارد را وارد مدل نماییم.

این عضو هیات علمی دانشگاه تهران ضمن اشاره به یکی از نقایص تعریف بیابان در کشور اظهار داشت: هر جایی که آب، زمین و پوشش گیاهی در معرض تهدید و تخریب باشد بیابان به وجود می آید این در حالیست که آب، زمین و پوشش گیاهی معلول و عوامل محیطی و انسانی عامل هستند اما به جای شناسایی این عوامل به معلول ها توجه می نماییم.

وی ضمن اشاره به طرح کاشت یک میلیارد اصله نهال اظهار داشت: هر چند که کاشت درخت در تثبیت خاک نقش دارد اما ما نباید از عوامل اصلی غفلت نماییم.

این عضو هیات علمی دانشگاه تهران اظهارکرد: مطالعات در ارتباط با اطلس کشاورزی یکی از معیارهای جدی در حوزه بیابان زایی است. لازم است به این موضوعات توجه بیشتری شود علاوه بر آن با برگزاری نشست های علمی و تخصصی پروپوزال های جامع و کاملی در رابطه با مسائل و مشکلات این حوزه تهیه نماییم و راهکار عرضه دهیم.

زهتابیان تصریح کرد: افت سفره های آب زیرزمینی و نشست زمین را در کشور شاهد می باشیم و یکی از عاملهای مهم در افزایش گرد و غبار رها شدن زمینهای کشاورزی است.

به گزارش باغ من به نقل از ایسنا، در ادامه این مراسم توکلی – نماینده موقت فائو در ایران – اظهار نمود: سازمان ملل متحد همه ساله در ۱۷ ژوئن با گرامیداشت روز جهانی مبارزه با بیابان زایی و خشکسالی در صدد است تا آگاهی عمومی را نسبت به تلاشهای بین المللی انجام شده در جهت تحقق این هدف افزایش دهد. شعار سال ۲۰۲۳بر نقش و حقوق بانوان بر مدیریت ‍پایدار سرزمین متمرکز است چونکه لزوم احقاق حقوق سرزمینی زنان متضمن آینده پایدار برای همه است.

وی افزود: بیابان زایی و خشکسالی هر منطقه ای از کره زمین را تحت تأثیر قرار می دهد و معیشت میلیونها نفر را به خطر می اندازد. اثرات این پدیده بخصوص در مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران نمود بیشتری دارد.

نماینده موقت فائو در ایران افزود: ایران با دارا بودن مناطق وسیع خشک و نیمه خشک درحال مقابله و کنترل چالش های مهمی همچون کم آبی، تخریب سرزمین، بیابان زایی، خشکسالی و توفان های گرد و غبار است. این چالش های مخرب محیط زیستی تأثیر قابل توجهی بر بخش کشاورزی می گذارد.

وی خاطرنشان کرد: تخریب سرزمین و توفان های گرد و غبار نه تنها سلامت انسان ها را تهدید می کند بلکه به بهره وری کشاورزی هم صدمه می رساند ازاین رو پدیده گرد و غبار اثرات اقتصادی شدیدی دارد و بخش های مختلفی همچون کشاورزی، حمل و نقل و انرژی را تحت تأثیر قرار می دهد.

توکلی ضمن اشاره به اولویت های فائو اظهار داشت: بعنوان یکی از اولویت های فائو پروژه همکاری فنی بین منطقه ای – سرمایه گذاری و اقدامات برای افزایش تاب آوری در مقابل توفان های شن و گرد و غبار در کشاورزی – با همکاری سازمان منابع طبیعی ارزیابی ریسک بلایای طوفان های شن و گرد و غبار در اهواز را انجام داده است. این پروژه بعنوان پایه ای برای توسعه بموقع، موثر و مناسب اقدامات را آمادگی و واکنش در چهارچوب یک طرح مدیریت بحران بعنوان بخشی جدایی ناپذیر از مدیریت ریسک بلایای گرد و غبار در کشاورزی شامل زمینهای زراعی و مرتعی انجام شده است.

وی افزود: صندوق جهانی محیط زیست سهم قابل توجهی در تلاش جهانی برای مبارزه با بیابان زایی و خشکسالی دارد و پروژه های گوناگونی را در ایران تأمین مالی کرده که تاثیرات مثبتی بر جوامع محلی داشته است. بعنوان مثال پروژه هایی برای ترویج شیوه های مدیریت پایدار زمین، کاهش هدررفت آب و افزایش ترسیب کربن مورد حمایت این صندوق قرار گرفته است. این اقدامات نه تنها تأثیر خشکسالی را کاهش داده بلکه انعطاف پذیری اکوسیستم ها را تقویت کرده و بهره وری اقتصادهای محلی را افزایش داده است.

نماینده موقت فائو در ایران ضمن اشاره به پروژه احیای مناطق جنگلی و زمینهای تخریب شده با توجه ویژه به خاک های شور و مناطق مستعد فرسایش بادی اظهار داشت: این پروژه با سرمایه گذاری مشترک صندوق جهانی محیط زیست و فائو با هدف احیای اکوسیستم های تخریب شده و کاهش تخریب زمین صورت می گیرد. این طرح در دو استان کرمان (شهرستان ریگان) و خراسان جنوبی (شهرستان سرایان) اجرا شده و تجربه ها آموزه های ارزشمندی کسب شده که امید است در آینده در سایر مناطق هم مورد استفاده قرار گیرد.

توکلی در انتها تصریح کرد: همانطور که بشریت به سمت آینده ای پایدارتر حرکت می کند ضروریست که همه ذینفعان با یکدیگر همکاری کنند تا چالش های ناشی از بیابان زایی و خشکسالی را رفع کنند. لازم است یک رویکرد چند وجهی اتخاذ نماییم که جنبه های اکولوژیک، اجتماعی و اقتصادی این مسائل را در نظر بگیرد. سازمان های بین المللی مانند فائو، صندوق جهانی محیط زیست وکنوانسیون جهانی مقابله با بیابان زایی سازمان ملل متحد می توانند از کشورهایی مانند ایران در تلاش هایشان برای مبارزه با بیابان زایی و خشکسالی همینطور دستیابی به استفاده پایدار از زمین حمایت کنند. فائو اعتقاد دارد با همکاری یکدیگر می توانیم از منابع طبیعی و معیشت مردم محافظت و آینده بهتری را برای نسل های آینده تضمین نماییم.

منبع: mygarden.ir